Rozpuszczalniki, nazywane również rozcieńczalnikami, należą do jednej z najpopularniejszych grup  chemii używanych w budownictwie i przemyśle motoryzacyjnym.  Służą one głównie do prac malarskich, w tym m.in. rozcieńczania farb i lakierów, usuwania ich starych powłok, czy do czyszczenia narzędzi.

Rozpuszczalniki często są określane ogólnie mianem „organicznych”.  Jest to duże uproszczenie ponieważ w tej grupie znajduje się wiele podtypów tych substancji, różniących się składem i zastosowaniem. Należy również pamiętać o rozpuszczalnikach nieorganicznych, rzadszych ale również użytkowanych w budownictwie i motoryzacji.

Jak dobierać rozpuszczalniki.

Rozpuszczalniki w wielu przypadkach można dobierać do konkretnej pracy po ich nazwie. I tak przykładowo chcąc pracować z emaliami chlorokauczukowymi powinniśmy użyć rozpuszczalnika chlorokauczukowego, jeśli z kolei chcemy użyć farb ftalowych to powinniśmy sięgnąć po rozpuszczalnik ftalowy.

Niestety ten prosty podział nie zawsze jest wystarczający. Wiele rozpuszczalników ma więcej niż jedno zastosowanie, lub nie są one jasno opisane. Dlatego najlepiej zawsze dodatkowo sprawdzić jaki typ tej substancji będzie w naszym przypadku optymalny.

 

Nazwa lub typ rozpuszczalnika	Zastosowanie
Rozpuszczalnik uniwersalny	Jest to najpopularniejszy rodzaj rozpuszczalnika, ale z racji swojej uniwersalności, posiadający zarazem  jeden z bardziej skomplikowanych składów chemicznych. Może być stosowany z wieloma rodzajami farb, w tym z  ftalowymi, nitrocelulozowymi, poliwinylowymi, a nawet chlorokauczukowymi czy chemoutwardzalnymi. Używając tego rozpuszczalnika należy pamiętać że z każdym z powyższych zastosowań będzie sobie radził sobie trochę gorzej niż rozpuszczalnik dedykowany.
Benzyna ekstrakcyjna	W zasadzie nie jest  używana do rozcieńczania farb, ponieważ nie jest całkiem przezroczysta. Doskonale sprawdza się za to przy zmywaniu lub odtłuszczaniu powierzchni, ponieważ świetnie rozpuszcza zanieczyszczenia organiczne. Używając benzyny ekstrakcyjnej należy pamiętać że rozpuszcza plastik!  Nie jest to mocne działanie, a jego efekt jest powierzchniowy i ogranicza się do lekkiego zmatowienia materiału.  Nie mniej należy mieć to zjawisko na uwadze.
Rozpuszczalnik do lakierów, ogólnego przeznaczenia	Jest to odpowiednik tradycyjnego rozpuszczalnika uniwersalnego, w tym przypadku przeznaczonego jednak głównie do pracy z lakierami ftalowymi, olejnymi i asfaltowymi.
Rozpuszczalnik ftalowo-karbamidowy	Ten typ rozpuszczalnika stosuje się głównie jako rozcieńczalnik do farb ftalowych i ftalowo-karbamidowych.
Rozpuszczalnik ftalowy	Popularny rodzaj rozpuszczalnika przeznaczony do prac z farbami olejnymi i ftalowymi. Popularny zwłaszcza w motoryzacji, poprzez pracę z niektórymi farbami antykorozyjnymi.
Rozpuszczalnik Nitro	To popularny rodzaj rozpuszczalnika znajdujący zastosowanie w pracy z lakierami i farbami nitro, nazywanymi również celulozowymi i nitro-celulozowymi. Ten typ rozpuszczalnika jest również często stosowany, podobnie do benzyny ekstrakcyjnej, do odtłuszczania i zmywania powierzchni w czasie prac przygotowujących do malowania.
Rozpuszczalnik chlorokauczukowy	Jest to rodzaj rozpuszczalnika dedykowany do użytku z farbami chlorokauczukowymi. Pomimo swojej specjalizacji, jest to dość popularny rozpuszczalnik, ponieważ farby chlorokauczukowe często znajdują zastosowanie jako pokrycie blach dachowych.
Rozpuszczalnik poliwinylowy	Jest to rodzaj rozpuszczalnika dedykowany do użytku z farbami poliwinylowymi.
Rozpuszczalnik epoksydowy (lub rozpuszczalnik do wyrobów epoksydowych)	Przeznaczony jest  do pracy z farbami epoksydowymi oraz do znacznej części farb i lakierów chemoutwardzalnych. Jest także używany  do zmywania powierzchni zanieczyszczonych farbami dwuskładnikowymi.
Aceton	Znajduje zastosowanie głównie w odtłuszczaniu i czyszczeniu, ale acetonu używa się także matowienia części tworzyw sztucznych czy usuwania warstw klejów (szczególnie przydatne w przypadku etykiet z mocnymi klejami).
Denaturat	To zwykle alkohol etylowy całkowicie skażony. Używany jest jako rozpuszczalnik, odtłuszczacz, zmywacz alkoholowy oraz jako paliwo do palników. Nie nadaje się do celów spożywczych.  Jego stężenie wynosi przeważnie ok. 92-95%
Bitumen	To rozpuszczalnik do mas bitumicznych, będących popularnym zabezpieczeniem antykorozyjnym w motoryzacji.

 

Co wybrać do nietypowych zastosowań?

Wymienione powyżej rozpuszczalniki zostały omówione w swoich klasycznych postaciach i w najpopularniejszych zastosowaniach. Warto jednak przy tym pamiętać że możliwości ich użycia są o wiele większe. Oto niektóre z nich:

Jakiego rozpuszczalnika użyć do lakieru samochodowego?

W tym przypadku możemy skorzystać z benzyny ekstrakcyjnej, jeśli chcemy czyścić lakier bez ryzyka jego uszkodzenia, albo możemy użyć rozpuszczalnika nitro choć ten jest bardziej „agresywny” w swoim działaniu i może np. zmatowić lakier .

Inną sytuacją pozostaje dobór rozcieńczalnika do przygotowania lakieru – w tym przypadku  producenci lakierów samochodowych  sami produkują odpowiednie preparaty albo polecają wyroby konkretnych firm. Ze względu na różną specyfikę lakierów, najlepiej będzie trzymać się wskazówek ich producenta.

Rozpuszczalnik do lakierobejcy?

Najpierw musimy sprawdzić jaki typ lakierobejcy posiadamy. Najczęściej stosuje się lakierobejce nitro i usuwa się je również rozpuszczalnikiem nitro, natomiast w przypadku lakierobejc wodnych można stosować rozpuszczalniki uniwersalne. W przypadku lakierobejc chlorokauczukowych używamy rozpuszczalnika chlorokauczukowego.

Czego użyć do odtłuszczania?

W zależności od wielkości i trwałości zabrudzenia możemy użyć od najsłabszych do najsilniejszych - detergentu, denaturatu i benzyny ekstrakcyjnej. Należy przy tym pamiętać o rodzaju czyszczonego podłoża. Tak aby nie wchodziło ono z rozpuszczalnikiem w niepożądane reakcje.

 

Rozpuszczalniki należą do jednej z najczęściej używanych typów chemii budowlanej.  Posiadają wiele zastosowań i cechują się niskim kosztem zakupu.

Ze względu na dużą ilość podtypów rozpuszczalników zawsze należy zwracać uwagę jakiego dokładnie specyfiku potrzebujemy ponieważ nie każdy będzie pasował do wykonywanych przez nas prac. Dlatego przed rozpoczęciem napraw/remontów warto poświęcić chwilę czasu i dobrać optymalne do naszych zadań preparaty.